آنژیوگرافی (رگ نگاری) چیست؟
آنژیوگرافی Angiography) یا رگ نگاری روشی غیرتهاجمی و بسیار مهم در تشخیص و درمان بیماری ها به ویژه بیماری های قلبی–عروقی می باشد. با پیدایش آنژیوگرافی تشخیص بیماریهای قلبی و عروقی به شدت ساده شد و افراد برای تشخیص بیماری های قلبی عروقی کمتر مورد عمل جراحی قرار می گیرند. با اینکه تشخیص آنژیوگرافی بر مبنای اشعه x می باشد اما بازهم نسبت به عمل جراحی بسیار مقرون به صرفه می باشد.
مفاهیم پایه
آنژیوگرافی از دو کلمه ” آنژیو ” به معنای رگ یا عروق و کلمه ” گرافی ” به معنای نگاشتن تشکیل شده است.
فیزیولوژی
بیماری های قلب و عروق از شایع ترین بیماریهای قرن حاضر محسوب شده و نارسایی قلبی بزرگ ترین عامل مرگ و میر در جوامع صنعتی و نیمه صنعتی به حساب می آید. به دلیل اهمیت موضوع، ابزارها و روش های مختلفی برای بررسی نحوه عملکرد قلب در پزشکی نوین ابداع شده که از جمله آن ها می‌توان به رگ نگاری (Angiography) به کمک تصویربرداری اشعه X اشاره کرد. هدف در این روش به دست آوردن انواع مختلف و مکمل اطلاعات ساختاری (Structural) و عملکردی (Functional) از قلب است ؛ به نحوی که به کمک آن‌ها پزشک متخصص نه تنها توانایی تشخیص نوع بیماری قلبی را داشته باشد ، بلکه بتواند بروز نارسایی قلبی احتمالی در آینده را نیز پیش بینی و از آن جلوگیری کند.
این روش در درمان بیماری تصلب شرایین کاربرد بسیار گسترده ای دارد و در مقایسه با عمل جراحی از مزایای متعدد از جمله درد بسیار کم ، کاهش خطر مرگ و میر و اقتصادی بودن برخوردار است.
طرز کار
در آنژیوگرافی یک کاتتر پلاستیکی نازک به داخل یک رگ بزرگ سطحی (نظیر شریان فمورال ، شریان براکیال ، ورید جوگولر) وارد می‌شود و به سمت ناحیه هدف هدایت می شود. سپس ماده حاجب ید دار به داخل رگ تزریق می‌شود. (برای بیمارانی که به مواد ید دار حساسیت دارند می توان از گاز دی اکسیدکربن استفاده کرد.)
سپس پرتوهای ایکس از قسمت بالایی دستگاه سی آرم به سمت ناحیه هدف تابانده می شود و گیرنده هایی در قسمت پایین دستگاه سی آرم وجود دارد که این پرتوها را جذب می کنند.
پس از این فرایند ، تصویری واضح و دقیق از رگ و قسمت های مختلف آن بر روی عکس یا فیلم ظاهر می شود. در هنگام عکس‌برداری به علت اینکه بافت عروقی بدن جزء نسج نرم بوده و تراکم کمی دارد ، اشعه به راحتی از همه آن ها عبور کرده و بر روی فیلم نمی توان هیچ تصویری داشت. به همین علت جهت مشخص کردن ساختمان و وضعیت عروق بدن از موادی با عدد اتمی بالا مانند اوروگرافین و آمنیو پاک و غیره استفاده می کنند که این مواد را اصطلاحاً مواد حاجب گویند و در لحظه عکس‌برداری این مواد را به داخل عروق هدایت کرده و همزمان عکس‌برداری انجام می شود.
کاربرد دستگاه
این روش تصویربرداری برای موارد زیر کاربرد دارد:
تصلب شرائین ، آنوریسم ، صدمات عروقی ، بررسی عروق کرونر ، بررسی عروقی که خون رسانی به تومور را به عهده دارند و احیاناً مسدود کردن این عروق به منظور از بین بردن تومور ، بررسی خونریزی های داخلی
تجهیزاتی که بتواند وضعیت قلبی – عروقی بیمار را به صورت تصویر گویا بر روی فیلم یا مانیتور به پزشک معالج گزارش کند ، می تواند در تشخیص و سپس درمان این گونه بیماران نقش بسیار تعیین کننده ایفا کند.
آنژیوگرافی روندی است که دقیق ترین اطلاعات ممکن از عروق را تهیه و قبل از عمل در اختیار پزشک جراح قرار می دهد. بر پایه این اطلاعات ، جراح می تواند برخی از بیماری ها را بدون نیاز به عمل جراحی باز ، درمان کند و در صورت نیاز به عمل جراحی باز ، این اطلاعات جراح را در انجام سریع و دقیق این امر یاری رسانده و بهترین شرایط ایمنی را برای بیمار فراهم می کند.
آنژیوگرافی شریان کاروتید داخلی راست از نمای روبرو
آنژیوگرافی شریان ورتبرال چپ از نمای روبرو
مشخصات دستگاه
۱- تخت کاتتر با رویه بدون کلاف Frameless
۲- ژنراتور مولد اشعه از نوع ولتاژ ثابت با قدرت ۲۵۰ میلی آمپر، ۱۵۰ کیلو وات
۳- ستون سقفی نگهدارنده سی آرم با ریل دوبل
۴- سی آرم زاویه صفر درجه (رخ)
۵- سی آرم زاویه ۹۰ درجه (نیم‌رخ)
۶- لامپ تشدید کننده تصویر بدنه فلزی ۹ اینچ ۴ فیلد
۷- تیوب مولد اشعه X با اندازه کانونی ۵/۰ و ۱/۰ (۲ ست)
۸- سیستم تصویری مدار بسته X-TV با دو مانیتور
۹- دوربین سینه Cine Camera
۱۰- انژکتور اتوماتیک مواد حاجب
۱۱- فیلم چنجر
۱۲- VTR
۱۳- یونیت شوک الکتریکی Defibrillator Unit
۱۴- دستگاه ظهور و ثبوت اتوماتیک فیلم ۲۵ میلی متری
۱۵- پروژکتور
۱۶- Digital Subtraction Angiography یا DSA
۱۷- تیوب مولد اشعه با اندازه کانونی ۴/۰ ، ۸/۰
۱۸- آنالایزر سیستم قلبی
۱۹- مولتی ایمیجر (Multi Imager)